Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σχολή Κοινωνικών Επιστημών. Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας

Περίληψη

H διδακτορική αυτή διατριβή, εστιάζει γύρω από δύο βασικούς άξονες: A) Το ζήτημα της ταυτότητας της κυπριακής δημιουργίας, και B) των αλλαγών που επέφερε σ’ αυτήν η μετάβαση από παραδοσιακά μέσα έκφρασης, σε έργα που παράγονται ή συμπληρώνονται με την τεχνολογία. Τα παραδείγματα για την εισαγωγή της τεχνολογίας στην Κυπριακή τέχνη, αντλούνται από το έργο των 11 καλλιτεχνών που ασχολήθηκαν πρώτοι μαζί της στην Κύπρο (Νίκο Κουρούσιη, Έλεν Μπλακ, Θεόδουλο Γρηγορίου, Μαρία Λοϊζίδου, Αχιλλέα Κεντώνη, Λία Λαπίθη, Μαρία Παπαχαραλάμπους, Νίκο Χαραλαμπίδη, Κλίτσα Αντωνίου, Μαρίνα Ολύμπιος, Κατερίνα Κανά). Μελετούνται από τις αρχικές τους εκθέσεις, προκειμένου να αναδειχθεί ο τρόπος και η μετάβαση από ‘πρωτογενή’ υλικά στην τεχνολογία. Γεννήθηκαν πριν από το 1970 και άρχισαν να παρουσιάζουν έργο βασισμένο στην τεχνολογία, τις δεκαετίες του ’80 και ’90. Η σχέση τους με την τεχνολογία παρουσιάζει μια συνέχεια στο χρόνο, μέχρι το 2007-2008, που ολοκληρώνεται η έρευνα. Για τη διεξαγωγή της έρευνας προχώρησα με τη λήψη συνεντεύξεων από τον κάθε καλλιτέχνη ξεχωριστά. Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανοιχτής συνέντευξης. Η έρευνα βασίστηκε επίσης σε υλικό που μου παραχώρησαν οι καλλιτέχνες, στο υλικό που βρίσκεται στο Αρχείο της Κρατικής Πινακοθήκης, καθώς και σε διάφορες εκδόσεις, μελέτες και δημοσιεύσεις στον ημερήσιο Τύπο και αλλού. Τα δεδομένα που αναδείχθηκαν από το σύνολο της έρευνας, αποκάλυψαν τα στοιχεία που οδηγούν στην ερμήνευση των προσωπικών και συλλογικών βιωμάτων και νοημάτων του έργου τους, αλλά και την ιδιαίτερη χρήση που γίνεται της τεχνολογίας από τον καθένα ξεχωριστά. Η μελέτη των έντεκα δημιουργών από τις σπουδές και τις εκθέσεις τους στο εξωτερικό, τον επηρεασμό τους από κινήματα και ρεύματα της διεθνούς τέχνης, αναδεικνύει τη σύνδεσή τους με τον διεθνή χώρο, ενώ η χρήση εντόπιων στοιχείων, αρχετύπων, η έκφραση της μνήμης, και μιας θεματολογίας που άπτεται των σύγχρονων προβλημάτων της χώρας τους, τεκμηριώνει την αντίστασή τους στους επηρεασμούς της παγκοσμιοποίησης. Απέναντι σ’ αυτή την ισοπεδωτική δύναμη, ο περιφερειακός και κατ’ επέκταση ο Κύπριος καλλιτέχνης εγείρει τη δύναμη του τοπικού, αντλεί από τον πλούτο της ιστορικής και πολιτισμικής ιδιομορφίας, ενισχύοντας τη διαφορετικότητα και τις δυνάμεις της αυτόνομης δημιουργικότητας. Εκβάλλει στη σύγχρονη έκφραση μέσω της τεχνολογίας και άλλων εκφραστικών μέσων, σε μια ελεύθερη και δημιουργική σχέση με τα διάφορα ρεύματα και τάσεις της εποχής του, χωρίς να αφήνεται η μοντέρνα επίκληση για ανατρεπτικότητα, κριτική θεώρηση της κοινωνίας και πολιτικοποίηση. Ενδιατρίβει στο κυπριακό πρόβλημα λοξοδρομώντας προς τη διεθνή πολιτική, μετατρέποντας το τοπικό σε οικουμενικό. Η χρήση της τεχνολογίας στη σύγχρονη κυπριακή εικαστική δημιουργία συνιστά ακόμη ένα βηματισμό προς τα εμπρός, τον επίκτητο ρυθμό της, που ενισχύει και ενδυναμώνει, παρά αλλοιώνει ή παραχαράσσει.