Οι προκλήσεις και οι προοπτικές για την επαύξηση του διαθέσιμου ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος της χώρας μας στον Εθνικό Συσσωρευτή Ψηφιακού Πολιτιστικού Περιεχομένου SearchCulture.gr και την ευρωπαϊκή πλατφόρμα Europeana, διερευνήθηκαν στο Διήμερο Διαδικτυακό Forum “Ο Ελληνικός Πολιτισμός στον Ψηφιακό Δημόσιο Χώρο και τη Europeana: Προκλήσεις – Προοπτικές” που διοργάνωσαν το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχόμενου (ΕΚΤ) και ο Δευτεροβάθμιος Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός «Δίκτυο ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ», στις 1 και 2 Δεκεμβρίου 2022.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνδιοργάνωση με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, την έδρα UNESCO του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Επιστημών και τέλεσε υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Το Forum συγκέντρωσε το ενδιαφέρον 470 θεατών που προέρχονταν από φορείς της κεντρικής κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιστήμονες και ερευνητές που ασχολούνται με οποιαδήποτε πτυχή της συντήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, καθώς και εταιρείες πληροφορικής και τεχνικούς ανάδοχους που υποστηρίζουν έργα ψηφιοποίησης πολιτιστικού αποθέματος και ενδιαφέρονταν να ενημερωθούν για τις προδιαγραφές και τον τρόπο διάθεσης των συλλογών στον SearchCulture.gr και την ευρωπαϊκή πλατφόρμα Europeana.

Ανοίγοντας την εκδήλωση, η Δρ Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια του ΕΚΤ, καλωσόρισε τον πολύ μεγάλο αριθμό των συμμετεχόντων από όλη την Ελλάδα, που, όπως και οι προηγούμενες εκδηλώσεις που έχει διοργανώσει το ΕΚΤ με αντικείμενο τον ψηφιακό πολιτισμό και τον εθνικό συσσωρευτή SearchCulture.gr, καταδεικνύουν το μεγάλο ενδιαφέρον και τη δυναμική που υπάρχει από τους εμπλεκόμενους στην αλυσίδα της ψηφιοποίησης, της διαχείρισης και της ανάδειξης του ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου για τα θέματα που σχετίζονται με αυτό.

Η Ε. Σαχίνη αναφέρθηκε στον ρόλο του ΕΚΤ που είναι ο διαπιστευμένος συσσωρευτής για το ελληνικό ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο και ο καθ’ύλην αρμόδιος φορέας για την διαμόρφωση των προδιαγραφών διαλειτουργικότητας για το ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο που συγκροτούν μία κοινή γλώσσα να μιλάμε για βασικά θέματα διαχείρισης και ανάδειξης του πολιτιστικού περιεχομένου.

Αναφέρθηκε ακόμη, στο ισχυρό δίκτυο των φορέων και των ανθρώπων που εργάζονται στους φορείς πολιτισμού- τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες και τα αρχεία- και στην ανάγκη διαρκούς βελτίωσης των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της ψηφιοποίησης και της ψηφιακοποίησης του πολιτιστικού τομέα.

Τέλος, τόνισε τη σημασία της χρήσης και της αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος από τις επιμέρους κοινότητες ενδιαφέροντος και κυρίως την εκπαιδευτική κοινότητα, για την οποία η διάθεση υψηλής ποιότητας, έγκυρου περιεχομένου με ξεκάθαρες άδειες χρήσης είναι εξαιρετικά σημαντική, όπως είναι ακόμη για την ερευνητική κοινότητα, τις δημιουργικές βιομηχανίες και τον τουρισμό. Η Ε. Σαχίνη τόνισε την ανάγκη διαμόρφωσης ενός κοινού οράματος ώστε η διάθεση υψηλής ποιότητας ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου θα παράγει αξία για όλες αυτές τις κοινότητες ενδιαφέροντος.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Κωνσταντίνος Σκριάπας, Πρόεδρος ΔΣ του Δικτύου «ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ» ο οποίος μίλησε για τη σημασία της εκδήλωσης για την ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων με στόχο να αυξηθεί το ελληνικό περιεχόμενο από το 1,17% στο οποίο αντιστοιχεί σήμερα στη Europeana, ενώ τόνισε και τη σημασία της κοινωνίας των πολιτών στην ανάδειξη και την αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο Καθηγητής Θεόδωρος Γκανέτσος, από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και Πρόεδρος του Εργαστηρίου Βιομηχανικής Σχεδίασης και Παραγωγής, αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο σύγχρονες φορητές συσκευές συντελούν στη συντήρηση των αρχαιοτήτων και των έργων τέχνης με μή-καταστρεπτικό τρόπο, όπου π.χ. με αισθητήρες μπορούν να καταγράφονται η θερμοκρασία, η υγρασία και η συγκέντρωση αερίων και να προβλέπονται οι επιπτώσεις των περιβαλλοντικών συνθηκών στη συντήρηση και να σχεδιάζεται η αποκατάσταση, αλλά και στη συστηματική εκπαίδευση στελεχών του πολιτισμού από όλα τα Βαλκάνια, στην οποία το εργαστήριο επιδίδεται ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις τεχνολογίες αυτές.

Ο Μαρίνος Ιωαννίδης, Διευθυντής της Έδρας UNESCO για την Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά  του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, τόνισε ότι ο πολιτισμός βρίσκεται μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις που εγείρονται από την κλιματική αλλαγή αλλά και την ανθρώπινη παρέμβαση, όπως είναι οι πόλεμοι, λόγω των οποίων καθίσταται επιτακτικό να ψηφιοποιήσουμε και να διασώσουμε τα επιτεύγματα του πολιτισμού, διαφορετικά κινδυνεύει να χαθεί μεγάλο μέρος της κληρονομιάς μας.

Το Ευρωπαϊκό και το Εθνικό Περιβάλλον της Ψηφιακής Συσσώρευσης του Πολιτισμού

Ανοίγοντας την πρωινή συνεδρία που ήταν αφιερωμένη στο εθνικό και το ευρωπαϊκό οικοσύστημα του ψηφιακού πολιτισμού, η Γεωργία Αγγελάκη, υπεύθυνη ανάπτυξης του δικτύου των φορέων που διαθέτουν συλλογές στο SearchCulture.gr, στο ΕΚΤ, αναφέρθηκε στη Σύσταση του 2021 της ΕΕ αναφορικά με τη Δημιουργία του Χώρου Δεδομένων στον Πολιτισμό, που καλεί τα κράτη-μέλη να σχεδιάσουν μία ολοκληρωμένη στρατηγική για τον ψηφιακό πολιτισμό, βάζοντας μετρήσιμους στόχους για την ψηφιοποίηση και την ψηφιακή διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο Henning Scholz, υπεύθυνος για τη δημοσίευση των συλλογών στη Europeana, στην ομιλία του επιχείρησε να ξεκαθαρίσει ορισμένες βασικές έννοιες που σχετίζονται με αυτή ανάμεσα στα άλλα, τις έννοιες της συσσώρευσης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και τη σημασία της διαλειτουργικότητας των μεταδεδομένων με την ανάπτυξη του Europeana Data Model. Η Πρωτοβουλία της Europeana (Europeana Initiative) όπως λέγεται, περιλαμβάνει τρία όργανα- το Ίδρυμα της Europeana, το Φόρουμ των Εθνικών και Θεματικών Συσσωρευτών (Europeana Aggregator Forum) και την Ένωση του Δικτύου των επαγγελματιών (Europeana Network Association).

Στην ομιλία του ο H. Scholz εστίασε στη Europeana ως πλατφόρμα συλλογής των πολιτιστικών δεδομένων από όλη την Ευρώπη και μίλησε για τα βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Europeana στο πλαίσιο της υλοποίησης του Χώρου Δεδομένων για τον Πολιτισμό, και συγκεκριμένα την επάυξηση του 3D περιεχομένου, την ανάπτυξη ανθεκτικών και αξιόπιστων υποδομών για τη συσσώρευση, τη βελτίωση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών του πολιτισμού και την ανάπτυξη κοινού με στόχο την επαύξηση της επανάχρησης του πολιτιστικού αποθέματος. Αναφέρθηκε ακόμη, ο H. Scholz στην παρουσία του ελληνικού περιεχομένου στη Europeana, που, αν και καταλαμβάνει μικρό ακόμα ποσοστό (γύρω στο 1,17%) εν τούτοις, έχει στην πλειοψηφία του υψηλής ποιότητας δεδομένα χάρη και στην πρότυπη υποδομή συσσώρευσης του εθνικού συσσωρευτή SearchCulture.gr.

Στη συνέχεια, η Sofie Taes, αντιπρόεδρος της Ένωσης του Δικτύου των επαγγελματιών που συμμετέχουν στη Europeana (Europeana Network Association), μίλησε για τη Europeana ως ανθρωποδίκτυο. Συγκεκριμένα, το Δίκτυο έχει 7 Κοινότητες (‘Ερευνα, Εκπαίδευση, Πνευματική Ιδιοκτησία, Τεχνολογία, Κλιματική Αλλαγή, Επικοινωνία) που αριθμούν πάνω από 3.000 επαγγελματίες από πολύ διαφορετικά επιστημονικά πεδία, και οι οποίοι δραστηριοποιούνται, με ισότητα, επαγγελματισμό και πάθος, όπως έθεσε η S. Taes, πάνω σε καινοτόμα θέματα κοινού ενδιαφέροντος, μέσα από τη συμμετοχή τους σε ομάδες εργασίας, και επηρεάζοντας τις ευρωπαϊκές εξελίξεις αναφορικά με τον ψηφιακό πολιτισμό. Η συμμετοχή στο Δίκτυο, στις κοινότητες και τις επιμέρους ομάδες εργασίας είναι ανοικτή και δωρεάν για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να συμμετάσχει.

Ο Εθνικός Συσσωρευτής Ψηφιακού Πολιτιστικού Περιεχομένου SearchCulture.gr

Η Έλενα Λαγούδη, υπεύθυνη της ανάδειξης και επιμέλειας των συλλογών που συγκεντρώνονται στον εθνικό συσσωρευτή SearchCulture.gr στο ΕΚΤ, παρουσίασε την ιστορική εξέλιξη του SearchCulture.gr, τις προηγμένες δυνατότητες αναζήτησης και πλοήγησης στο περιεχόμενο, τους τρόπους ανάδειξης των συλλογών, που βασίζονται στους προηγμένους σημασιολογικούς εμπλουτισμούς που πραγματοποιεί η ομάδα του SearchCulture.gr αλλά και στις συστηματικές προσπάθειες ανάπτυξης του δικτύου των φορέων που συμμετέχουν σε αυτόν και βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων των εργαζομένων στον πολιτισμό, μέσα από τη διενέργεια διαδικτυακών σεμιναρίων πάνω σε μία ευρεία θεματική ενότητα που άπτεται της πρότυπης ψηφιοποίησης και διαχείρισης του πολιτιστικού αποθέματος που τους αφορά.

Τα τρία κεντρικά Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα της Διεύθυνσης του Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, παρουσίασαν οι Χαρίλαος Τσέλιος, Χριστίνα Ρωμάνου και Νίκος Συρρής. Το πρώτο αφορά το ΟΠΣ του Εθνικού Κτηματολογίου μέσω του οποίου γίνεται η καταγραφή, η τεκμηρίωση και η διαχείριση της μνημειακής κληρονομιάς της χώρας, δηλαδή των ακίνητων μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, όπως και των ακινήτων που ανήκουν στο ΥΠΠΟΑ. Ταυτόχρονα καταγράφονται οι ζώνες προστασίας, ενώ ο χρήστης μπορεί να πλοηγηθεί σε αυτό με πολλαπλά κριτήρια, όπως χάρτες, κλπ.

Το δεύτερο αφορά το ΟΠΣ των κινητών μνημείων, όπως των τεκμηρίων που φυλάσσονται σε μουσεία του ΥΠΠΟΑ αλλά και σε τεκμήρια τα οποία ποτέ δεν έχουν εκτεθεί στο κοινό. Η Πύλη των Κινητών Μνημείων δίνει πρόσβαση σε πάνω από 67.000 τεκμήρια τα οποία έχουν διατεθεί και στον εθνικό συσσωρευτή και τη Europeana.

Περισσότερα εδώ.