Τζίμα, Μαρία  2022

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Επιστημών Αγωγής. Τμήμα Παιδαγωγικό Νηπιαγωγών

Περίληψη

Μια από τις πολλές εφαρμογές των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνών (ΤΠΕ) είναι η καταγραφή και η αποθήκευση δεδομένων πάσης φύσεως διαδικτυακών δραστηριοτήτων. Αυτή η δυνατότητά τους εξυπηρετεί την άσκηση κοινωνικού ελέγχου που υλοποιείται από κέντρα εξουσίας, από χώρους κοινωνικής δικτύωσης (social media), και άλλα διαδικτυακά περιβάλλοντα αμφιβόλου προθέσεως. Αποτέλεσμα της δεδομένης κατάστασης είναι η αυτοματοποιημένη επιτήρηση των πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο στην οποία οι ειδικοί αναφέρονται συχνά με τον όρο πανοπτισμός. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρείται η προσέγγιση της ψηφιακής επιτήρησης των κοινωνιών, των κινδύνων και των επιπτώσεων που αυτή συνεπάγεται, εστιάζοντας κυρίως στην παιδική ηλικία. Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε έρευνα δράσης κατά την οποία υλοποιήθηκαν δυο ερευνητικές διαδικασίες. Αρχικά εκτιμήθηκε η γνώση και οι θέσεις των εκπαιδευτικών για το θέμα, μέσω ανάλυσης δεδομένων ποσοτικού και ποιοτικού χαρακτήρα που συλλέχτηκαν με χρήση ερωτηματολογίου. Το δείγμα αποτέλεσαν 147 εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Στη συνέχεια επιχειρήθηκε η διερεύνηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων παρέμβασης με χρήση Δραματικής τέχνης (παιχνίδια ρόλων) συνδυαστικά με άλλα εκπαιδευτικά εργαλεία: όπως, Μυθολογία, έργα τέχνης, δημιουργική συζήτηση σε 12 παιδιά προσχολικής ηλικίας. Πρόκειται για ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση όπου εφαρμόστηκε η pre και post διαδικασία ώστε να εκτιμηθεί το μαθησιακό αποτέλεσμα, της υλοποιημένης παρέμβασης. Τα εργαλεία συλλογής δεδομένων αποτέλεσαν οι ημιδομημένες συνεντεύξεις, τα σχετικά ιχνογραφήματα των παιδιών, φύλλα εργασίας και οι συνεντεύξεις των παιδαγωγών της τάξης που συμμετείχαν στην παρέμβαση. Η έρευνα στους εκπαιδευτικούς ανέδειξε από τη μια πλευρά το μέτριο επίπεδο γνώσης γύρω από το θέμα της ψηφιακής επιτήρησης, αλλά από την άλλη, μέσα από τις τοποθετήσεις τους διαπιστώθηκε η ανάγκη για έναρξη των σχετικών εκπαιδευτικών δράσεων από την προσχολική ακόμη ηλικία, όπως και η ανάγκη της δικής τους σχετικής επιμόρφωσης. Η έρευνα διαμέσω της παρέμβασης οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η βιωματική προσέγγιση μέσω της Δραματικής Τέχνης μπορεί να επιδράσει θετικά στη μάθηση και κατανόηση του πολύπλοκου ζητήματος της ψηφιακής επιτήρησης, εφαρμοζόμενη ακόμη και, σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ειδικότερα διαφαίνεται ότι τα μικρά παιδιά κατανόησαν τις δυνατότητες των ΤΠΕ για επιτήρηση, απέκτησαν νέα γνώση και στάθηκαν κριτικά απέναντι στις παρουσιαζόμενες λειτουργίες επιτήρησης σε ικανοποιητικό επίπεδο. Η συνεκτίμηση των συμπερασμάτων των δυο ερευνών, τόσο της έρευνας στους εκπαιδευτικούς όσο και της παρέμβασης με τη χρήση Δραματικής Τέχνης, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αποτελεσματικότερη αγωγή και εκπαίδευση των παιδιών απέναντι στους αναδυόμενους κινδύνους μπορεί να επιτευχθεί εφόσον, εξασφαλίζονται ταυτόχρονα η σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων με ενιαίο και διαρκή χαρακτήρα, καθώς και, η έγκαιρη έναρξη της εκπαίδευσης από την προσχολική ηλικία.

Σύνδεσμος