Μεταμορφώσεις της εντροπίας στη σύγχρονη τέχνη: από την αταξία στην πληροφορία
Γρυντάκη, Ευαγγελία 2020
| Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Τομέας Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Επικοινωνιακών Εφαρμογών και Τεχνολογίας |
Περίληψη
Η πρώτη και πιο κοινή προσέγγιση ερμηνείας του όρου εντροπία θα ήταν ως η αυθόρμητη τάση της φύσης να κινείται σε όλο και πιο άτακτες δομές. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η εντροπία και ο 2ος Θερμοδυναμικός Νόμος, ο οποίος την πλαισιώνει στην επιστήμη της Φυσικής, εκτός από την αταξία σχετίζονται επίσης με τον βαθμιαίο και αναπόφευκτο εκφυλισμό της συνολικής κοσμικής ενέργειας -κάτι που συνεπάγεται τον επονομαζόμενο θερμικό θάνατο του σύμπαντος-, με τον μονοδιάστατο χρόνο αλλά και με την πληροφορία. Στην παρούσα μελέτη επιχειρήθηκε η ανάδειξη της επίδρασης που είχε στην δυτική τέχνη η γνωριμία με τις κοσμολογικές επιπτώσεις του 2ου Θερμοδυναμικού Νόμου μέσα από την έρευνα καλλιτεχνών των οποίων η δουλειά ερμηνεύει, αναδεικνύει, εφαρμόζει μεταφορικά ή μεταφράζει τις βασικές εκφάνσεις της εντροπίας, είτε έχοντας εμπνευστεί άμεσα από αυτήν, είτε δια μέσου συγγενειών με συστήματα σκέψης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, που προσομοιάζουν ή διερευνούν το θερμοδυναμικό μοντέλο. Με κύριο μεθοδολογικό άξονα τη θεωρία των Ilia Prigogine και Isabelle Stengers πάνω σε θερμοδυναμικά συστήματα που βρίσκονται σε συνθήκες μακράν της ισορροπίας και τη Μαθηματική θεωρία της επικοινωνίας των Claude Shannon και Warren Weaver, και βάση των χαρακτηριστικών της εντροπίας που προκύπτουν από αυτές, πραγματοποιείται η διερεύνησή της στα πολιτισμικά τοπία των τελευταίων 60 χρόνων, όταν άρχισε δηλαδή να διαμορφώνεται και, στη συνέχεια, αναδύθηκε αυτό που ονομάζουμε σήμερα μεταμοντερνισμό. Μέσα από την παρουσίαση 17 ενδεικτικών καλλιτεχνών που καλύπτουν τη χρονική αυτή περίοδο, διαμορφώνεται μια πρώτη συστηματική καταγραφή καλλιτεχνικών πρακτικών και θεωρητικών προσεγγίσεων της εντροπίας, ενώ ταυτόχρονα προτείνεται ένα νέο πρίσμα ανάγνωσης του φαινομένου στην τέχνη. Αφενός, ως φαινομένου δυναμικού και δημιουργικού, όπως προκύπτει από τα ερμηνευτικά πλαίσια των Prigogine-Stengers και Shannon-Weaver και αφετέρου ως ένα φαινόμενο, η ανάδυση και εξέλιξη του οποίου υπήρξαν άρρηκτα συνδεδεμένες με τη μεταμοντέρνα σκέψη.
