Ανέστης, Ανδρέας  2019

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Καλών Τεχνών. Τμήμα Κινηματογράφου

Περίληψη

Στην παρούσα διατριβή επιχειρήθηκε μία κατά το δυνατόν ολιστική και διεπιστημονική προσέγγιση του κεντρικού ερωτήματος της έρευνας που αφορά το βαθμό, στον οποίο διαφορετικά σημεία ήχου και εικόνας μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη των θεατών για μια κινηματογραφική σκηνή. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 288 δευτεροετείς και τριτοετείς φοιτητές διαφορετικών Τμημάτων του Α.Π.Θ. Για το πρώτο μέρος του πειράματος, στις κύριες ομάδες μελέτης προβλήθηκαν αποσπάσματα από συγκεκριμένες ταινίες στην αυθεντική τους μορφή, είτε με τροποποιημένη κάποια παράμετρο εικόνας ή ήχου (πχ με χρώμα – χωρίς, με μουσική – χωρίς). Οι θεατές κλήθηκαν να καταγράψουν σε ερωτηματολόγια το βαθμό συμφωνίας τους με συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούσαν διαστάσεις της αντίληψής τους. Για το δεύτερο μέρος του πειράματος, δηλαδή τη διερεύνηση της υποκειμενικότητας των θεατών ως προς τη σημασία διαφορετικών στοιχείων για τη συγκρότηση μιας ταινίας, αξιοποιήθηκε η δυναμική μιας μεθόδου που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στο πεδίο των κινηματογραφικών σπουδών, της υβριδικής (ποιοτικής-ποσοτικής) μεθόδου Q. Μεταξύ των σημείων εικόνας που ελέγχθηκαν στο πείραμα (κατεύθυνση κίνησης εντός κάδρου, παρουσία χρώματος, μέγεθος κάδρου), τις περισσότερες διαφοροποιήσεις στις αποκρίσεις των θεατών προκάλεσε η παρουσία / απουσία χρώματος. Η παρουσία χρώματος βρέθηκε να συνδέεται με θετικότερα συναισθήματα στους θεατές, θετικό χαρακτηρισμό της υπάρχουσας μουσικής (χαρούμενη) και των πηγών ήχων ως ορατές. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης κύριων συνιστωσών υποστηρίζουν την ιδιαίτερη σημασία του κόκκινου χρώματος, καθώς αποτελεί την παράμετρο με τις υψηλότερες αποκρίσεις στο πείραμα «χρώμα-απουσία χρώματος». Τα ευρήματα συμφωνούν με βιολογικά και ψυχολογικά δεδομένα που σχετίζονται με το συγκεκριμένο χρώμα. Τα σημεία του ήχου που χρησιμοποιήθηκαν στα σχετικά πειράματα (παρουσία ήχων εκτός οπτικού πεδίου, ηχητικών εφέ, και μουσικής) προκάλεσαν περισσότερες στατιστικά σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σύγκριση με τα σημεία της εικόνας. Ως προς το φύλο των συμμετεχόντων, βρέθηκε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες εμφανίζουν εντονότερες αποκρίσεις, τόσο στα πειράματα σημείων εικόνας (υψηλότερες αποκρίσεις στην προσοχή σημείων ήχου, την ακουστική μνήμη και την αξιολόγηση της ταινίας), όσο και ήχου (οπτική και ακουστική μνήμη, αναγνώριση είδους). Τα παραπάνω βρίσκονται σε συμφωνία με επιστημονικά δεδομένα που έχουν δείξει την ύπαρξη κληρονομήσιμων διαφορών στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μεταξύ ανδρών και γυναικών. Τέλος, τα αποτελέσματα του πειράματος διερεύνησης της υποκειμενικότητας ανέδειξαν την κοινή αντίληψη των θεατών όλων των ομάδων ότι τα στοιχεία της αφήγησης (ιστορία, σενάριο, χαρακτήρες) είναι σημαντικότερα έναντι των στυλιστικών στοιχείων (εικόνες – ήχοι) για τη συγκρότηση μίας κινηματογραφικής ταινίας, ενώ κοινή αντίληψη όλων ήταν επίσης ότι ο ήχος αποτελεί παράμετρο ελάσσονος σημασίας στην οπτικοακουστική σύνθεση. Από τη συζήτηση των αποτελεσμάτων κατέστη σαφές ότι ομοιογένεια και ποικιλομορφία στην αντίληψη της οπτικοακουστικής πραγματικότητας που καταγράφηκε σε πολλές περιπτώσεις, είναι ιδιότητες σύμφυτες των εμπλεκόμενων βιολογικών διεργασιών, όπως αυτές ορίζονται πρωτογενώς (βιολογικά), αλλά και διαμορφώνονται στην πορεία της ψυχολογικής και κοινωνικής ανάπτυξης του ατόμου μέσω της αλληλεπίδρασης με παράγοντες του (κάθε είδους) περιβάλλοντος.

Σύνδεσμος