Πατσή, Μαρία  2011

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Καλών Τεχνών. Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών

Περίληψη

Η έρευνα ασχολείται με τις αισθητικές αξίες των πολλαπλών τυπωμάτων της χαρακτικής τέχνης και τις ψηφιακές αναπαραγωγές του χαρακτικού έργου. Ο τίτλος είναι: «Η έννοια του πολλαπλού στην μεταμοντέρνα τέχνη. Η νέα οπτική της χαρακτικής». Η ειδικότητά μου ως ζωγράφου και χαράκτριας με βοηθάει στην ευκολότερη κατανόηση της δημιουργικής διαδικασίας του καλλιτέχνη, επομένως με διευκολύνει να εργαστώ κάνοντας σχολαστικό έλεγχο πάνω στην παραγωγή του τυπώματος. Ο έλεγχος που αφορά στον τρόπο παραγωγής του έργου τέχνης έχει σαν σκοπό την ιδανική κριτική γύρω από την αισθητική τεκμηρίωση του πολλαπλού έργου τέχνης. Η επαναδιαχείριση σαν σκοπό έχει την καλύτερη κριτική άποψη, την «ιδανική κριτική», και την εξακρίβωση με την έννοια της ταυτοποίησης του προτύπου έργου -χαρακτικής μήτρας- (ξύλινης, μεταλλικής, πλεξιγκλάς, ψηφιακής), με τα δείγματά του (αντίτυπα). Οι άξονες που διατρέχουν την έρευνα βασίζονται στα παρακάτω ερωτήματα: Θεμελιώνεται η αισθητική αξία του ψηφιακού τυπώματος από την αισθητική κατηγοριακή διάταξη του υψηλού; Ποιες είναι οι αισθητικές αξίες των πολλαπλών τυπωμάτων της χαρακτικής τέχνης; Από ποιες αισθητικές αξίες ορίζεται το έργο τέχνης -χαρακτικό ή ψηφιακό αντίτυπο- ως αισθητικό αντικείμενο; Ποια είναι τα κριτήρια των αισθητικών αξιών της σύγχρονης τέχνης; Θεμελιώνεται το πολλαπλό ως έργο τέχνης; Μας απασχολεί η έννοια του πολλαπλού όπως αυτή νοείται σήμερα. Γιατί είναι σημαντικό να ασχοληθούμε με τις αναπαραγωγές όταν το κάνει τόσο καλά η διαφήμιση; Και πού ελλοχεύει πια η πολυσυζητημένη μοναδικότητα του έργου τέχνης; Όλα τα παραπάνω είναι ζητήματα που απασχόλησαν ιδιαίτερα τη φιλοσοφία της τέχνης από το 1960 και μετά ως απάντηση στις δράσεις της σχολής της Νέας Υόρκης και του τρόπου με τον οποίο η βιομηχανία έβγαζε προς τα έξω, στην κατανάλωση, αντικείμενα υψηλού σχεδιασμού (design) που τεχνηέντως τα ονόμαζε «έργα τέχνης». Με άλλα λόγια, στην εποχή του ύστερου μοντερνισμού τα όρια είναι δυσδιάκριτα ανάμεσα σε συγκεκριμένα έργα τέχνης που δεν είναι έργα καβαλέτου και σε αντικείμενα design που δανείζονται από την τέχνη όλον τον μορφοπλαστικό της εξοπλισμό. Ο Γουόρχωλ στις μεταξοτυπίες του ανάγει καταναλωτικά προϊόντα που μέχρι τότε θεωρούνταν σχεδόν παραδοσιακά λογότυπα σε αντικείμενα φετίχ που απαιτούν να εκτεθούν και διεκδικούν ένα ιδιαίτερο είδος προσοχής. Δεν είναι ίσως η ενεργητική προσοχή που απαιτούν τα καθεαυτά έργα τέχνης, αλλά είναι ένα είδος προσοχής που συνεπικουρείται από ψυχαναλυτικές και κοινωνιολογικές παραμέτρους και επικαλείται την ανάγκη ενός άλλου είδους κριτικής. Όχι της φορμαλιστικής κριτικής που απευθύνεται σε έργα με αυτοδυναμία φόρμας, αλλά της κριτικής που ασχολείται με τη συμβολοποιητική δυνατότητα των αντικείμενων τέχνης και που την ίδια εποχή καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα από τον E. Cassirer και τη μαθήτριά του S. Langer και αποτέλεσε την αρχή μιας ολόκληρης σχολής, που επικύρωσε «έργα» και προκάλεσε εξαιρετικές συζητήσεις και διαμάχες μεταξύ των κριτικών του αγγλοσαξονικού κόσμου. Μετά τον Άντυ Γουόρχωλ και την ποπ αρτ , η μεταξοτυπία είναι μία τεχνική που χρησιμοποιείται από ξένους και Έλληνες καλλιτέχνες ως εικαστικό μέσο έκφρασης. Τα θέματα αφορούν στα καταναλωτικά προϊόντα και τη διαφήμισή τους την εποχή του 1960 και παρουσιάζονται από την Ποπ Αρτ ως έργα τέχνης. Το φιλότεχνο κοινό αποδέχεται αυτά τα ποπ έργα τέχνης με θαυμασμό και έτσι η διαφήμιση γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής αλλά και κτήμα του καθενός αφού μπαίνει στα σπίτια εύκολα φτηνά και διασκεδαστικά. Η τέχνη των δεκαετιών του 1960 και του 1970 και όλη η αισθητική, από τα εικαστικά μέχρι τη μόδα και τη διακόσμηση, μεταβάλλεται σε μία εορταστική αρμονία επίπεδων χρωμάτων και σχημάτων, οικείων θεμάτων, λόγω της αναγνωρισιμότητάς τους από τα μαζικά μέσα επικοινωνίας. Εντάσσεται στη ζωή των ανθρώπων και το μήνυμα που μεταφέρει είναι ότι η κατανάλωση είναι μια όμορφη, χαρούμενη πρακτική και σε κάνει ευτυχισμένο. Η μαζική τέχνη, η τέχνη της δεκαετίας του 1960 με τα εντυπωσιακά χρώματα της, έχει σαν σκοπό να δελεάσει εμπορικά από τη μια το φιλότεχνο κοινό από την άλλη, μέσω της διαφήμισης, τη μεγάλη μάζα των τηλεθεατών. Τα επιμέρους ερωτήματα που μας απασχολούν είναι τι σημαίνει στη χαρακτική πολλαπλό χθες και σήμερα. Ποιες είναι οι αισθητικές αξίες των έργων. Γιατί η φιλοσοφική ανάλυση του χαρακτικού πολλαπλού έχει για μας σημασία. Ποια είναι τα εικαστικά προβλήματα που έχουν απασχολήσει τους καλλιτέχνες χαράκτες από την εποχή του Γραμματόπουλου και της Τόνιας Νικολαϊδη μέχρι τον Ξενή Σαχίνη. Πώς έχει διαμορφωθεί δομικά το χαρακτικό έργο σήμερα; ποια η σχέση του με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Είναι το σύγχρονο χαρακτικό έργο αισθητικά ισάξιο με το πολλαπλό χαρακτικό τύπωμα των προηγούμενων ετών;

Συνδεσμος