Γερογιάννη, Ειρήνη  2017

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Πολυτεχνική. Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Περίληψη

Στόχος της διατριβής είναι η πρώτη συστηματοποίηση και ανάλυση του πρώτου κύματος περφόρμανς στην Ελλάδα κατά τη μακρά δεκαετία του ’70, στο πλαίσιο του σύνθετου κοινωνικοπολιτικού πλέγματος της χώρας, όπως και η ανάλυση του πολιτικού λόγου που συντέλεσε στην παραγωγή και παρουσίαση της περφόρμανς, κατά την περίοδο της πρακτικής της, αλλά και στην ιστορικοποίησή της, σε σύγχρονες προσεγγίσεις της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική περφόρμανς μελετάται τόσο ως μέσο αναπαράστασης, όσο και ως διαλεκτική κατασκευή. Αρχικά, διερευνώνται τα προπατορικά στοιχεία της δυτικής περφόρμανς στις εικαστικές τέχνες, στο θέατρο, στη μουσική και το χορό, ενώ, στη συνέχεια, καταγράφονται τα ζητήματα που προκύπτουν σε συνάρτηση με τη σύγχρονη της περφόρμανς θεωρία και την ιστοριογραφία του μέσου. Επιχειρείται, επίσης, μια θεματική ιστορία της περφόρμανς σε διάφορες γεωγραφίες, μέσα από το διάλογο με τη θεωρία. Η έρευνα, στη συνέχεια, στρέφεται στο ελληνικό πλαίσιο, μέσω της ανακατασκευής των συνθηκών μέσα στις οποίες έκανε την εμφάνισή της η περφόρμανς στην Ελλάδα, κυρίως σε επίπεδο θεσμικού πλαισίου, τόσο σε επίπεδο δομών όσο και λόγου. Αρχικά, χαρτογραφείται το καλλιτεχνικό θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα κατά την υπό διερεύνηση περίοδο σε συνάρτηση με το λόγο περί μοντερνισμού, πρωτοπορίας και μεταμοντερνισμού, ενώ στη συνέχεια η προσοχή στρέφεται στις δομές που επηρέασαν την παρουσίαση και προβολή του πρώτου κύματος περφόρμανς στην Ελλάδα. Ακολουθεί η διερεύνηση ζητημάτων που άπτονται της ορολογίας της περφόρμανς στην ελληνική γλώσσα, καθώς και η αντιπαράθεση του σύγχρονου θεσμικού λόγου μέσα από μια συγκριτική μελέτη πρόσφατων εκθέσεων. Στη συνέχεια, η περφόρμανς τοποθετείται μέσα στο ελληνικό κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο της μακράς δεκαετίας του ’70. Σε συνάρτηση με τα παραπάνω, μελετάται η ρευστοποίηση των ορίων ανάμεσα στις τέχνες και η μετακίνηση της περφόρμανς στην Ελλάδα σε άλλους καλλιτεχνικούς χώρους, όπως το θέατρο και η μουσική, ενώ αναλύεται η συνεργατικότητα ως χαρακτηριστικό του μέσου. Καταγράφονται, επίσης, και διερευνώνται οι αλλαγές στη ρητορική γύρω από τον πολιτικό χαρακτήρα του μέσου στην κατά και μετά τη δικτατορία εποχή, καθώς και οι επιτελεστικές πρακτικές Ελλήνων καλλιτεχνών που έλαβαν χώρα στο δημόσιο χώρο, αλλά και όσες αρθρώθηκαν ως εκφράσεις πολιτικών του σώματος και της ταυτότητας, στο πλαίσιο ενός φεμινιστικού λόγου ή μιας κριτικής των εθνοτικών ταυτοτήτων. Στη συνέχεια, αναλύονται οι πρακτικές οι οποίες εξέφρασαν θεσμική κριτική. Όπως γίνεται φανερό, καθ’ όλο το μήκος της διατριβής, η ιστορική αφήγηση και η θεωρητικοποίηση του πρώτου κύματος περφόρμανς στην Ελλάδα κινείται με γνώμονα τη διαφοροποίηση της αντίληψης του πολιτικού στοιχείου, μέσα σε ένα θεωρητικό πλαίσιο «κριτικού μεταμοντερνισμού.» Η θεωρητική αυτή προσέγγιση τοποθετείται σε αντιδιαστολή με τα ερμηνευτικά εκείνα πλαίσια τα οποία αναμοχλεύτηκαν κατ’ επανάληψη και έθεσαν το πλαίσιο για το πρώτο κύμα περφόρμανς στη χώρα, και είχαν ως αποτέλεσμα είτε την πλήρη αποπολιτικοποίηση της περφόρμανς στην Ελλάδα, είτε την πολιτικοποίησή της με όρους αυστηρά περιορισμένους. Τα σχήματα αυτά αναγνωρίζονται ως η ταύτιση του μέσου με την πρωτοπορία και η τοποθέτησή του σε μια γραμμική ιστορία του Ελληνικού μοντερνισμού· η ανάγνωση των πρώτων περφόρμανς ως «προ-μοντερνιστικών» και ο συσχετισμός τους με αρχαίες τελετουργίες· και η «υπερταύτιση» του μέσου με τον αντιδικτατορικό αγώνα και η περιορισμένη συσχέτιση των παραπάνω πρακτικών με άλλες πολιτικές θέσεις.

Σύνδεσμος