Μαράζη, Αικατερίνη   2018

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Τομέας Μετάφρασης και Διαπολιτισμικών Σπουδών

Περίληψη

Η διδακτορική διατριβή διαπραγματεύεται ότι η προσαρμογή κειμένων είναι μία πολιτισμική διαδικασία που περιλαμβάνει τη συνειδητή διαπραγμάτευση και αλλαγή ταυτοτήτων στον κάθετο άξονα ιεραρχίας. Ο κάθετος άξονας αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο διεκπεραιώνεται η διαδικασία προσαρμογής κειμένων. Η συνειδητή διαπραγμάτευση έχει ως αποτέλεσμα μία ποικιλία κειμένων και προϊόντων στον οριζόντιο άξονα των αφηγηματικών μέσων. Η δυναμική των δύο αξόνων αποκαλύπτουν τις διαθέσεις και τους σκοπούς αυτών που προσαρμόζουν τα κείμενα και τα προϊόντα. Οι δύο άξονες επίσης υποδηλώνουν το παιχνίδι ισχύος ανάμεσα σε αυτούς που προσαρμόζουν κείμενα και στο κοινό/καταναλωτές. Ωστόσο είναι το παιχνίδι ισχύος στον κάθετο άξονα που επηρεάζει και υπαγορεύει τη διαδικασία προσαρμογής καθώς και το τελικό κείμενο ή προϊόν. Το σημείο διασταύρωσης επιβεβαιώνει τα κείμενα προσαρμογής ως συγχρονικές ταυτότητες. Από την άλλη, η δυναμική σχέση ανάμεσα σε κάθετο και οριζόντιο άξονα επιβεβαιώνει τη διαχρονική φύση της διαδικασίας προσαρμογής κειμένων. Η προσαρμογή κειμένων είναι πρωτίστως μία διαπολιτισμική διαδικασία διαπραγμάτευσης ταυτοτήτων. Προς την υποστήριξη αυτού του επιχειρήματος η διδακτορική διατριβή υιοθετεί μία διαπολιτισμική προσέγγιση όπου προσεγγίζει την προσαρμογή κειμένων ως διαδικασία αλλά και ως προϊόν. Ως πολιτισμική διαδικασία, η προσαρμογή κειμένων μπορεί να παράγει λογοτεχνικά κείμενα καθώς και άλλα προϊόντα. Πιο συγκεκριμένα, υιοθετώντας στοιχεία από τη θεωρητική προσέγγιση του John Bryant που επικεντρώνεται στα ρευστά κείμενα, η διδακτορική διατριβή αυτή επιχειρηματολογεί ότι όλα τα κείμενα, και το αρχικό κείμενο αλλά και το προσαρμοσμένο, διαθέτουν τη δική τους ταυτότητα. Η διαδικασία προσαρμογής έχει ως σκοπό την διαπραγμάτευση αυτής της ταυτότητας και πως από αφηρημένη έννοια ταυτότητας γίνεται ένα απτό κείμενο με συγκεκριμένη ταυτότητα. Η διατριβή δεν παρέχει κειμενική ανάλυση των δειγμάτων εξέτασης. Αντιθέτως, εξετάζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο προκύπτει η διαπραγμάτευση των κειμένων. Για να εξεταστεί το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης η διατριβή υιοθετεί το εργαλείο της εταιρικής ταυτότητας. Τα δείγματα εξέτασης για τα οποία η διατριβή προσφέρει ανάλυση πλαισίου είναι οι ταινίες της Marvel που απαρτίζουν την πρώτη φάση (2008-2012). Ενώ η θεωρία προσαρμογής κειμένων εξετάζει το τελικό προϊόν/κείμενο, η εταιρική ταυτότητα εξαρτάται από τη σχέση ανάμεσα στο κείμενο και στο πλαίσιο παραγωγής/διαπραγμάτευσης της ταυτότητάς του. Η χρήση της εταιρικής ταυτότητας για την εξέταση της προσαρμογής κειμένων ως διαδικασία αλλά και ως προϊόντα έρχεται απευθείας αντιμέτωπη με τη λογική του Hollywood και το γεγονός ότι τα πνευματικά είδη τα μεταχειρίζεται ως ταυτότητες (brands). Η εταιρική ταυτότητα καταδεικνύει τις πολιτισμικές διαδικασίες μέσω της δομής, των στόχων αλλά και των διαθέσεων. Η δομή της εταιρικής ταυτότητας προσφέρει έναν εναλλακτικό τρόπο να προσεγγίσει και να εξετάσει κανείς τη διαδικασία προσαρμογής αλλά και τα προσαρμοσμένα κείμενα ακριβώς επειδή λαμβάνει υπόψιν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η προσαρμογή. Αυτό έχει και ως αποτέλεσμα να αποκαλύπτει το παιχνίδι ισχύος αλλά και τον διάλογο ανάμεσα στους παραγωγούς και στο κοινό. Σε αντίθεση με σπουδές προσαρμογής μέχρι στιγμής που εξετάζουν κατά κόρων την λογοτεχνική και κειμενική αξία των προσαρμοσμένων κειμένων, αυτή η διατριβή εξετάζει την αξία του πλαισίου προσέγγισης της προσαρμογής κειμένων ως προϊόντα αλλά κυρίως ως διαδικασία. Το κυρίαρχο ερώτημα στο οποίο επιδιώκει να δώσει απάντηση αυτή η διατριβή είναι τι είναι η διαδικασία προσαρμογής και ποια είναι η πολιτισμική της αξία και σημασία. Η απάντηση που προσφέρει αυτή η διδακτορική διατριβή δεν βρίσκεται μόνο στην εξέταση των προσαρμοσμένων κειμένων. Απεναντίας, βρίσκεται στην δυναμική σχέση ανάμεσα στα προϊόντα, στη διαδικασία και στο πλαίσιο. Η πολιτισμική σημασία και αξία βρίσκεται στις σχέσεις ανάμεσα σε παραγωγούς, κείμενα/προϊόντα και καταναλωτές οι οποίοι μέσω του διαλόγου και της διαπραγμάτευσης συνεισφέρουν στην διαιώνιση των πολιτισμικών κειμενικών ταυτοτήτων.

Σύνδεσμος