Λέμη-Πετροπούλου, Εσθήρ 2012

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Μουσικών Σπουδών

Περίληψη

H ιδέα του συνολικού έργου τέχνης συνδέει ένα πλήθος ανεξαρτήτων μεταξύ τους φαινομένων (ιστορικών – κοινωνικών – φιλοσοφικών) δίνοντας τους μια ενιαία προοπτική. Ο όρος Gesamtkunstwerk μας απασχολεί ως αισθητική θεωρία λόγω των θεωρητικών κειμένων και του καλλιτεχνικού έργου του Ρίχαρντ Βάγκνερ, όπως επίσης και λόγω της εγκαθίδρυσης αυτής της ιδέας και των προοπτικών που άνοιξε για νέες μορφές τέχνης στο μέλλον. Το συνολικό έργο τέχνης επιθυμεί να είναι κατώφλι, μέρος δηλαδή της πραγματικότητας, και όχι αντιγραφή ή αντικατάστασή της. Χρησιμεύει στονα μεταφέρει πληροφορίες οι οποίες παρεμβάλλονται ως απούσες. Για το λόγο αυτό ημεταφορά είναι ο μόνος τρόπος προσέγγισής τους, κι έτσι ίσως εξηγείται το πώς η ώστε εμείς να μπορούμε να επικοινωνήσουμε τα μηνύματά της, χωρίς όμως να μπορούμε να τα εκλογικεύσουμε. Η μουσική αποτελεί τον ξενιστή ώστε να οδηγηθούμε από την ιδέα στις δυνατότητες υλοποίησης τέτοιων δράσεων. Η μουσική ιδέα αποτελεί για τους συνθέτες πρώτα από όλα μια νοητική διαδικασία. Πολύ πριν υλοποιηθεί το μουσικό έργο, σχηματοποιείται στη φαντασία του καλλιτέχνη και μεταγράφεται ως κώδικας σε έναν άηχο τύπο χαρτογράφησης. Οι αισθητικές επιλογές αφορούν χρήσεις ρυθμικών επαναλήψεων και ποιοτικών διαφοροποιήσεων, τις οποίες γνωρίζουμε ως συντακτικό της αφήγησης (δευτερεύον τύπος αφήγησης), στο οποίο ανήκει και η μουσικολογική ανάλυση. Η τεχνολογία από τη μεριά της, προωθήθηκε ως το σημείο όπου όλοι οι κώδικες πληροφοριών μπορούν να αντιστοιχηθούν ψηφιακά. Συναντάμε με την ψηφιακή τεχνολογία έναν νέο τρόπο μετάθεσης που είναι ακόμα πιο αφαιρετικός από την αφήγηση. Ο σχεδιασμός των ηλεκτρονικών υπολογιστών γίνεται με βάση τις γνώσεις μας για τη λειτουργία της μνήμης, μιας διαδικασίας σε εξέλιξη, και για τον λόγο αυτό οι αισθητικές μας απαιτήσεις διαφοροποιούνται κι αυτές. Ότι μαθαίνουμε για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε, μεταβάλει, επιδρά και εξελίσσει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε. Επειδή η μουσική αναφέρεται σε αυτόν τον δευτερεύοντα τύπο αφήγησης, στην ουσία εκγυμνάζει τον τρόπο κατανομής των πληροφοριών, και επιπλέον αποτελεί, με εξαίρεση τα μαθηματικά, τον μοναδικό τρόπο ώστε να μπορούμε να αισθανθούμε την απουσία ως μέρος της παρουσίας, και μάλιστα ως το μέρος αυτό που την αποκαλύπτει. Στην ουσία δεν υπάρχει δίπολο μεταξύ χώρου/χρόνου, πραγματικότητας/φαντασίας κλπ. Η μουσική ακρόαση αποτελεί ένα ενισχυμένο τρόπο επικοινωνίας. Το ενδιαφέρον της έρευνας μοιράστηκε σε τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις: το συνολικό έργο τέχνης (κεφάλαιο 1), την ανθρώπινη φυσιολογία (κεφάλαιο 2) και την τεχνολογία (κεφάλαιο 3). Στο τέταρτο κεφάλαιο οι τρεις αυτοί ξεχωριστοί δρόμοι συγκλίνουν, σε μια κοινή θεώρηση τεχνολογίας, τέχνης και φιλοσοφίας και μια αισθητική ανάλυση του προσωπικού μου έργου κατά τη διάρκεια της διδακτορικής μου διατριβής. Παρουσιάζονται αναλύσεις για τα έργα: Stamina (2009) για σόλο τρομπέτα και ορχήστρα εγχόρδων και Lai (2009) για περφόρμερ και ambisonic περιβάλλον.

Σύνδεσμος