Ο ήρωας: οπτικοποίηση της δεοντολογίας στην τέχνη και στα media στα τέλη του 20ου αιώνα και στις αρχές του 21ου αιώνα
Παπαδοπούλου, Αγνή 2013
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Καλών Τεχνών. Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών
Περίληψη
Η παρούσα διατριβή αποδεικνύει ότι ενώ για τα μοντερνιστικά δεδομένα η τέχνη διοχέτευε την οπτικοποίηση στον ήρωα και έθετε κανόνες στα media, από τα τέλη του 20ού αιώνα και μέχρι σήμερα, τα media εξοπλίζουν με οπτικό υλικό την ενσαρκωμένη δεοντολογία συμπεριφοράς, ώστε ο νέος «ήρωας» να τροφοδοτεί την τέχνη και να την υπεραπλουστεύει με έναν αφοπλιστικό τρόπο, καθώς αυτή έχει χάσει όλο και περισσότερο τα ερείσματα της προς τη ρεαλιστική πραγματικότητα και την παρατήρηση της φύσης. Η οπτικοποίηση του ήρωα μέχρι και τη μοντερνική εποχή ενδύεται τα αντιλημματικά της δάνεια από την ανάλογη ζωγραφική (π.χ. ρομαντικός ήρωας – ρομαντική τέχνη), όπου οι φόρμες καλούνται να υπηρετήσουν την αφήγηση. Κατά αντίθεση, η οπτικοποίηση του ήρωα κατά την Εποχή των Εικόνων (από τα μέσα του 20ού αιώνα και μετά) αντλεί το αντιλημματικό της υλικό από προσομοιώσεις και τεχνικές λύσεις των trivial εικόνων. Δεν υπηρετεί μια συγκεκριμένη αφήγηση, αλλά στοχεύει σε μία πολύσημη συμβολοποιία, με βασική επιδίωξη την ομογενοποίηση των ανθρωπολογικών και κοινωνιολογικών δεδομένων πολλών και ετερογενών αντιληπτόρων, σε τελική ανάλυση δηλαδή, επιχειρείται η ομογενοποίηση του προεννοιακού network όλων όσων καλούνται να χρησιμοποιούν ένα κοινό καταναλωτικό know how & know that. Υπό αυτές τις συνθήκες ο «μοντερνικός» ήρωας αποτελούσε κλειδί μετάβασης από θεσμοποιήσεις σε θεσμοθετήσεις και από dominant equilibria σε normative equilibria. Κατά αντίθεση ο «μεταμοντερνικός» ή «μαζικός» ήρωας αποτελεί παράγοντα μετάβασης από θεσμοθετήσεις σε θεσμοποιημένη κατάργησή τους και από normative equilibria κατευθείαν σε ανατροπή των dominant data. Έχουμε δηλαδή ριζική αλλαγή του υποβάθρου της κοινωνικής αρένας, επειδή έχει πάψει η αντικειμενιστική αναφορά προς τα παρατηρησιακά αμετάβλητα στοιχεία της ρεαλιστικής πραγματικότητας, άρα και των ρεαλιστικών κοινωνικών ρόλων, της τιμωρίας, της οριστικότητας του θανάτου και εν γένει αυτού που μέχρι τώρα ονομάζαμε αληθές σκληρού πρόσημου.