Δραγώνα, Αθανασία-Δάφνη 2016

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Περίληψη

Η διατριβή εξετάζει τις βασικές ασυμμετρίες που διακρίνονται στις σχέσεις δικτύων και χρηστών στο σύγχρονο κοινωνικό διαδίκτυο, υποστηρίζοντας πως το παιχνίδι έχει ένα ρόλο διαμεσολαβητικό και καθοριστικό. Σε μια εποχή που η επικοινωνία και οι αλληλεπιδράσεις των χρηστών συνεχώς καταγράφονται και ‘δεδομενοποιούνται’, η έρευνα εστιάζει στον τρόπο που δομικά στοιχεία του παιχνιδιού [game] διευκολύνουν την επιτήρηση και εμπορευματοποίηση της διαδικτυακής συμπεριφοράς. Ταυτοχρόνως, παρουσιάζει πως η παιγνιώδης διάθεση του αδόμητου παιχνιδιού [play], που είναι εγγενής σε παλαιότερες και σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές, συνδέεται με μορφές και τρόπους αντίστασης που επιδιώκουν την κριτική ενδυνάμωση των σημερινών χρηστών. Με την αξιοποίηση και σύνθεση πηγών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, όπως η θεωρία των δικτύων, η θεωρία των μέσων, η πολιτική φιλοσοφία, οι σπουδές για το παιχνίδι και η θεωρία της τέχνης, η διατριβή εξετάζει πως και γιατι το παιχνίδι, με τη διττή του φύση, βρέθηκε να λειτουργεί διαμεσολαβητικά στη δικτυωμένη επικοινωνία. Ο μεταβαλλόμενος χαρακτήρας του παιχνιδιού παρουσιάζεται σε συνάρτηση με τις αλλαγές που επήλθαν προοδευτικά στις αρχιτεκτονικές των πλατφορμών καθώς και σε ζητήματα ελέγχου και ιδιοκτησίας. Έμφαση δίνεται στην περίοδο της παιγνιοποίησης του ιστού, από το 2010 έως το 2015, όπου υπογραμμίζεται πως η διαμεσολάβηση αποκτά πλέον χαρακτήρα τοπολογικό καθώς στοιχεία παιχνιδιού εφαρμόζονται σε κομβικά σημεία διευρυμένων αρχιτεκτονικών των δικτύων με στόχο τη εξυπηρέτηση και επιτάχυνση των διαδικασιών συσσώρευσης δεδομένων. Υποστηρίζοντας πως το παιχνίδι βρίσκεται να εξυπηρετεί στον ιστό την ασκηση μιας μορφής ‘ήπιας’ εξουσίας, παρέχοντας σε αυτή τους απαραίτητους θελκτικούς μηχανισμούς, η διατριβή στρέφεται σε μορφές αντίστασης που επιδιώκουν την αποκάλυψη και κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των σημερινών δικτύων. Στο πλαίσιο της έρευνας πεδίου, εισάγεται και παρουσιάζεται μια κατηγοριοποίηση καλλιτεχνικών πρακτικών που εναντιώνονται στην αδιαφάνεια των διαδικασιών της ‘δεδομενοποίησης’ καθώς και μια κατηγοριοποίηση εναλλακτικών συστημάτων συνδεσιμότητας που επιτρέπουν στους χρήστες να διαφύγουν της επιτήρησης και του ελέγχου. Η παρουσίαση και ανάλυση των πρακτικών και εναλλακτικών αυτών συμπληρώνεται με τη μελέτη, ανάλυση και αξιολόγηση σχετικών καλλιτεχνικών εργαστηρίων, όπου ειδικά διερευνήθηκε κατά πόσο η κριτική ενδυνάμωση και εναντίωση στις σύγχρονες μορφές άσκησης εξουσίας είναι εν τέλει εφικτή.

Σύνδεσμος